نویسنده: جناب حجت‌الاسلام آقای حسین احمدی

این کتاب‌شناسی، اطلاعات 432 کتاب و 301 مؤلف را به همراه نمایه‌های مختلف، دربردارد. توصیف‌های ارائه شده در این کتاب با استفاده از فهرست مطالب کتاب‌ها تهیه شده است؛ البته اگر کتابی فهرست نداشته، به محتوای کتاب نیز مراجعه شده است. در بخش دوم این کتاب نیز فهرست‌های مختلفی آورده شده که زمینه جستجو در بخش اول کتاب را فراهم می‌کند.

پیشینه این دانش

فلسفه اخلاق، دانشی نوبنیاد است که به‌عنوان رشته‌ای مستقل پیشینه‌ای دراز ندارد؛ اما بررسی مسائل و مباحث آن در جهان غرب به یونان باستان باز می‌گردد. در جهان اسلام، علاوه بر آموزه‌های وحیانی، مسائل این علم در برخی از مهم‌ترین منابع دانش‌های بنیادین دینی مانند فلسفه، کلام، اصول فقه و اخلاق قابل بازیابی هستند.

رویکرد دائره‌المعارف در زمینه فلسفه اخلاق

از آنجا که در مبانی و مکاتب فلسفه اخلاق در جهان غرب ـ به‌ویژه غرب جدید و معاصرـ تعارض‌های فراوانی با آموزه‌های دینی و دیدگاه‌های اندیشمندان مسلمان دیده می‌شود، تدوین «دائره‌المعارف فلسفه اخلاق» با رویکرد برجسته‌سازی دیدگاه‌های اندیشمندان مسلمان، در برنامه‌های اصلی «مرکز پژوهشی دائره‌المعارف علوم عقلی اسلامی» قرار گرفت.

این مرکز برای دستیابی به هدف یاد شده ـ به مانند همه رشته‌های دیگر ـ در گام نخست، تهیه اصطلاح‌نامه فلسفه اخلاق و تنظیم ساختار این دانش را ـ با توجه به اصطلاحات و مطالبی که در آثار مسلمانان آمده ـ در دستور کار قرار داده است.

منابع این کتابشناسی

اصطلاحات فلسفه اخلاق از دو دسته از منابع باید استخراج شوند. دسته اول آثاری هستند که مستقیماً به مباحث فلسفة اخلاق پرداخته‌اند، دسته دوم برخی از منابع رشته‌های دیگرند که مباحث فلسفه اخلاق در آنها به‌صورت غیرمستقیم مطرح شده است. اما چون اصطلاح‌یابی از همه آثار موجود مرتبط با این رشته مستلزم صرف هزینه زیاد و چه بسا در مواردی نتیجه‌ای اندک باشد، باید از میان منابع موجود، گزینشی حساب شده انجام می‌گرفت. بدین‌منظور فهرست نسبتاً جامعی از منابع فلسفه اخلاق و توصیف آنها تهیه گردید و در «شورای علمی فلسفه اخلاق» مرکز پژوهشی دائره‌المعارف علوم عقلی اسلامی مورد ارزیابی و تصویب قرار گرفت.

در همین راستا، پی‌گیری کد کنگره BJ37-BJ1500 و مراجعه به کتابخانه‌های: آستان قدس رضوی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی€، مرکز پژوهشی دائره‌المعارف علوم عقلی اسلامی، آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، دانشگاه قم، دانشگاه مفید، جامعه‌الزهراءƒ، سایت خانه کتاب (www.ketab.ir) و پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران (www.lib.ir) انجام شده است.

چند نکته

مراجعه به مراکز و مراجع ذکر شده، پیش از نیمه دوم سال 92 انجام گرفته است از این‌رو، ممکن است این پایگاه‌ها و کتابخانه‌ها هم‌اکنون، کتاب‌های دیگری را در این موضوع تهیه کرده باشند که نامی از آنها در این مجموعه به میان نیامده باشد.

با توجه به اینکه تهیه این مجموعه، از اهداف اصلی برنامه‌های مرکز نبوده، ممکن است حاصل نهایی کار با کاستی‌هایی همراه باشد از این‌رو، از پژوهشگران این رشته تقاضا داریم که ما را از نکته‌سنجی‌های خود بهره‌مند سازند.

در تهیه این اثر علاوه بر پژوهشگر ارجمند حجت‌الاسلام آقای حسین احمدی، اساتید و عزیزان دیگری نیز در بخش شورای علمی، امور نرم‌افزاری و امور تدوین همکاری داشته‌اند که از همگی آنها سپاس‌گزاریم.

جهت آشنایی با جلد دوم کتابشناسی توصیفی فلسفه اخلاق اینجا را کلیک فرمایید