واحد اصطلاح‌یابی عرفان عملی
مرکز پژوهشی دائرة‌المعارف علوم عقلی اسلامی، از سال 1377ش کار تهیه اصطلاح‌نامه‌های علوم عقلی اسلامی را با به کارگیری محققان متخصّص و نظارت اساتیدی برجسته با هدف کاربردهای دائرة‌المعارفی، از علم منطق آغاز کرده و رشته‌های دیگری از علوم عقلی را در چهارده سال گذشته به آن افزوده است.
تهیه اصطلاح‌نامه‌های علوم عقلی اسلامی در مرکز، اهداف متعددی دارد که از جمله آنها، همآرایی نمایه‌ها، گزینش منطقی و دقیق مدخل‌ها، تعیین جایگاه هر مدخل در فرهنگ‌نامه‌ها و دائره‌المعارف و تعیین نسبت حجم مقالات است.
عرفان عملی، ساحتی از عرفان اسلامی است که در آن به اعمال قلبی و احوال باطنی سالك در مسیر سلوك الی الله پرداخته می‌شود. بر این اساس علم عرفان عملی مجموعه‌ای از تبیین‌ها و قواعد و دستوراتت معطوف به اعمال قلبی و احوال باطنی به صورت مقامات و منازل طولی در جهت رسیدن به حقیقت هستی یعنی خداوند است. دیگر ساحت‌های عرفان اسلامی عبارتند از: عرفان نظری، عرفان ادبی، تأویل عرفانی (عرفان و شریعت)، آداب و مستحسنات.
اصطلاح‌نامه عرفان عملی
واحد اصطلاح‌نامه عرفان عملی، یکی از واحدهای اصطلاح‌نامه‌ای مرکز پژوهشی دایرةالمعارف علوم عقلی اسلامی است که در راستای اهداف میان مدت و بلند مدت یعنی تدوین فرهنگنامه و دایرةالمعارف عرفان عملی راه‌اندازی شده است. این واحد با هدف شناسایی و استخراج اصطلاحات عرفان عملی از منابع معتبر و تعیین ارتباط میان اصطلاحات و شناسایی مدخل‌های اصلی از میان دیگر اصطلاحات تشکیل گردید تا با به‌کارگیری محققان، صاحب‌نظران و مشاوران علمی اهداف یادشده محقق گردد. مقدمات شکل گیری این واحد به اوایل سال 1389 برمی‌گردد که به تصمیم معاونت مطالعات و تحقیقات مرکز کار منبع‌شناسی عرفان عملی آغاز گردید.
جامعیت اصطلاحات، دقت در گزینش اصطلاحات و روابط(بررسی دقیق در شورای علمی متخصص در عرفان عملی)، مستند بودن اصطلاحات واصطلاح‌نامه به متون و مآخذ،؟ ترسیم نمودار درختی و ارائه نرم‌افزار برخی از امتیازات اصطلاح‌نامه‌های مرکز پژوهشی دائره‌المعارف علوم عقلی اسلامی هستند.
ویژگی‌های این اصطلاح‌نامه
این اصطلاح‌نامه که در راستای تدوین فرهنگنامه و دائره المعارف علوم عقلی اسلامی تهیه شده است دارای ویژگی‌هایی است که برخی از آنها به شرح زیر است:
- ارائه تعریف هر اصطلاح و جایگاه آن در عرفان اسلامی؛
- شناخت واژه‌های مترادف و ارجاعی یك اصطلاح؛
- تفكیك مشتركات لفظی به وسیله توضیح‌گرهای مناسب؛
- دسترسی سریع و آسان محققان به اصطلاحات مورد نظر؛
- نمایش درختواره اصطلاحات، افزون بر شیوة رایج الفبایی.
فائده‌های این اصطلاح‌نامه
افزون بر استفاده این اصطلاح‌نامه در تدوین دائره‌المعارف و فرهنگنامه‌های مرکز، به طور مستقیم نیز برای جامعه علمی کشور فائده‌هایی خواهد داشت که برخی از آنها به شرح زیر است:
- آسان‌سازی آموزش عرفان عملی برای اساتید.
- آسان‌سازی فراگیری و درک بهتر برای دانش‌پژوهان.
- جلوگیری از خلط اصطلاحات مشترک.
خلاصه فعالیتهای انجام شده تا كنون عبارتند از:
- شناسائی و تصویب 120 منبع درجه اول عرفان عملی جهت اصطلاح یابی
- استخراج حدود 16هزار اصطلاح و تعاریف آن از منابع مصوب
- وارد كردن اصطلاحات و تعاریف در نرم افزار
- برگزاری 112 جلسه شورای علمی و بررسی 2200 اصطلاح
- تصویب 1600 اصطلاح و تعیین روابط آن و تعاریف لحاظ شده
- ادامه بررسی اصطلاحات در جلسات شورای علمی
- تعیین روابط اصطلاحات و تهیه اصطلاح‌نامه.
- عرضه اصطلاح‌نامه در دو قالب کتاب و نرم‌افزار
اعضای شورای اولیه (تا سال 1390): حجج اسلام آقایان علی امینی نژاد، مهدی بابایی، حسن رمضانی، علی فضلی، محمد حسین نائیجی، مرحوم محمد مهدی مهندسی و سید یدالله یزدان‌پناه.
اعضای فعلی شورای علمی: حجج اسلام آقایان علی امینی نژاد، مهدی بابایی، داود حسن‌زاده، رسول باقریان، علی فضلی، رسول مزرئی و اصغر نوروزی
ناظر و مشاور علمی: حجت‌الاسلام و المسلمین سید یدالله یزدان‌پناه
مسؤل واحد: اصغر نوروزی
تاریخ به روز رسانی: 23/6/1394
