مقدمه

مرکز پژوهشي دائرة‌المعارف علوم عقلي اسلامي، از سال 1377ش کار تهيه اصطلاح‌نامه‌هاي علوم عقلي اسلامي را با به کارگيري محققان متخصّص و نظارت اساتيدي برجسته با هدف کاربردهاي دائرة‌المعارفي، از علم منطق آغاز کرده و رشته‌هاي ديگري از علوم عقلي را در چهارده سال گذشته به آن افزوده است.

تهيه اصطلاح‌نامه‌هاي علوم عقلي اسلامي در مرکز، اهداف متعددي دارد که از جمله آنها، همآرايي نمايه‌ها، گزينش منطقي و دقيق مدخل‌ها، تعيين جايگاه هر مدخل در فرهنگ‌نامه‌ها و دائره‌المعارف و تعيين نسبت حجم مقالات است.

تعريف عرفان عملي

عرفان عملی، ساحتی از عرفان اسلامی است که در آن به اعمال قلبي و احوال باطني سالك در مسير سلوك الي الله پرداخته مي‌شود. بر اين اساس علم عرفان عملي مجموعه‌اي از تبيين‌ها و قواعد و دستوراتت معطوف به اعمال قلبي و احوال باطني به صورت مقامات و منازل طولي در جهت رسيدن به حقيقت هستي يعني خداوند است. ديگر ساحت‌هاي عرفان اسلامی عبارتند از: عرفان نظری، عرفان ادبی، تأویل عرفانی (عرفان و شریعت)، آداب و مستحسنات.

اصطلاح‌نامه عرفان عملي

 يکي از علومي که به نحوي در مجموعه علوم عقلي اسلامي قرار مي‌گيرد، عرفان اسلامي است. مباحث مربوط به عرفان اسلامي را مي‌توان در سه بخش نسبتاً مستقل دسته‌بندي نمود: عرفان نظري، عرفان عملي و عرفان ادبي.

• ارائه تعريف هر اصطلاح و جايگاه آن در عرفان اسلامي؛
• شناخت واژه‌هاي مترادف و ارجاعي يك اصطلاح؛
• تفكيك مشتركات لفظي به وسيله توضيح‌گرهاي مناسب؛
• دسترسي سريع و آسان محققان به اصطلاحات مورد نظر؛
• نمايش درختواره اصطلاحات، افزون بر شيوة رايج الفبايي.

فائده‌هاي اين اصطلاح‌نامه

افزون بر استفاده اين اصطلاح‌نامه در تدوين دائره‌المعارف و فرهنگنامه‌هاي مرکز، به طور مستقيم نيز براي جامعه علمي کشور فائده‌هايي خواهد داشت که برخي از آنها به شرح زير است:

• آسان‌سازي آموزش عرفان عملي براي اساتيد.
• آسان‌سازي فراگيري و درک بهتر براي دانش‌پژوهان.
• جلوگيري از خلط اصطلاحات مشترک.

خلاصه فعاليتهاي انجام شده تا كنون عبارتند از:

• شناسائي و تصويب 120 منبع درجه اول عرفان عملي جهت اصطلاح يابي
• استخراج حدود 16هزار اصطلاح و تعاريف آن از منابع مصوب
• وارد كردن اصطلاحات و تعاريف در نرم افزار
• برگزاري 112 جلسه شوراي علمي و بررسي 2200 اصطلاح
• تصويب 1600 اصطلاح و تعيين روابط آن و تعاريف لحاظ شده

 کارهاي در دست اقدام

• ادامه بررسي اصطلاحات در جلسات شوراي علمي
• تعيين روابط اصطلاحات و تهيه اصطلاح‌نامه.
• عرضه اصطلاح‌نامه در دو قالب کتاب و نرم‌افزار

  شوراي علمي عرفان عملي

اعضاي شوراي اوليه (تا سال 1390): حجج اسلام آقايان علي اميني نژاد، مهدي بابايي، حسن رمضاني، علي فضلي، محمد حسين نائيجي، مرحوم محمد مهدي مهندسي و سيد يدالله يزدان‌پناه.

اعضاي فعلي شوراي علمي: حجج اسلام آقايان علي اميني نژاد، مهدي بابايي، داود حسن‌زاده، رسول باقريان، علي فضلي، رسول مزرئي و اصغر نوروزي

 ناظر و مشاور علمي: حجت‌الاسلام و المسلمين سيد يدالله يزدان‌پناه

مسؤل واحد: اصغر نوروزي