گزيده سخنان مرحوم علامه حضرت آيت‌الله مصباح يزدي ^{(رضوان‌الله تعالي عليه)}، مؤسس و رياست عاليه مركز پژوهشي دائرة‌المعارف علوم عقلي اسلامي درباره پژوهش‌هاي بنيادين و نگارش دائرة‌المعارف علوم عقلي اسلامي (سال 1384)

- كارهايى وجود دارند كه حتى معلوم نيست ثمره آن‌ها در زمان حيات خود فرد ظاهر گردند و ممكن است نتايج كار به نسل دوم و حتى سوم كشيده شود.

- كارى كه دوستان ما در مجموعه «دائرة‏المعارف علوم عقلى اسلامى» انجام مى‌‏دهند، از مصاديق بارز پژوهش‌هاي پر زحمت، طاقت‌‏فرسا، غريب و مهجور است.

- شما بايد خدا را شكر كنيد كه اين معرفت را به شما داد كه اهميت اين كار را نسبت به ساير امور درك كنيد و با آنكه ممكن است ثمره كارتان تا ده يا حتى بيست سال آينده هم ظاهر نشود، به شما چنين همتى داده كه در اين عرصه مهم و تأثيرگذار وارد شويد.

خداى متعال را شاكريم كه اين توفيق را به ما مرحمت فرمود كه اولاً، در سلك خدمتگزاران آستان مقدس حضرت ولى‌عصر (عج) درآييم؛ ثانيا، با توفيقات الهى، نيازهاى اساسىِ علمى و فرهنگى جامعه‌‏مان را شناسايى كنيم؛ و ثالثا، در جهت رفع اين نيازها، با انجام برنامه‏‌هاى بنيادى، قدم‌هاى اساسى برداريم.

فكر انجام چنين كارى و تهيه چنين دائرة‏المعارفى از حدود سى سال قبل به ذهن دوستان آمد و برخى عزيزانى كه امروز در خدمتشان هستيم، به‌خصوص جناب آقاى فياضى و جناب آقاى رجبى، اين مسئله را به ياد دارند. البته، براى صاحبان اين انديشه روشن بود كه نيروى انسانى و امكانات لازم براى انجام اين كار در آن مقطع در اختيار نبود. حتى حداقلِ بودجه و فضا و كتاب و امثال آن‌ها در اختيار نبود و كار تقريبا از صفر شروع شد. طبيعتا می‌‏بايست طرحى در نظر گرفته می‌‏شد و طى گام‌هايى، به‌تدريج، امكانات لازم براى انجام اين كار فراهم می‌گرديد.

يكى از ويژگي‌هاى «پژوهش‌هاى بنيادى» اين است كه معمولاً براى انجام آن‌ها افراد كمتر داوطلب می‌‏شوند و اين، به دليل ديربازده بودن اين‌گونه برنامه‏‌هاست. كارهايى وجود دارند كه حتى معلوم نيست ثمره آن‌ها در زمان حيات خود فرد ظاهر گردند و ممكن است نتايج كار به نسل دوم و حتى سوم كشيده شود. طبيعى است كه انگيزه افراد براى انجام چنين كارهايى بسيار كم است. در اين ميان، خداى متعال از ميان بندگان شايسته خود كسانى را برمی‌‏گزيند و براى انجام چنين كارهايى به آنها همتى بلند، استقامتى كم‌‏نظير و اخلاصى شايسته عطا مى‏‌كند تا كمر همت ببندند و آنها را عهده‏‌دار گردند. هم‏چنين، اين افراد در كار خود از امدادهاى ويژه و غيبى خداى متعال نيز برخوردار خواهند بود؛ گرچه ساير كارهايى كه با نيت الهى انجام مى‏‌گيرند نيز از عنايت خداوند بى‌‏بهره نيستند و خداوند هريك را به سهم خويش مدد مى‏‌رساند: كُلاًّ نُمِدُّ هؤلاءِ وَ هَؤلاءِ مِنْ عَطاءِ رَبِّكَ وَ ما كانَ عَطاءُ رَبِّكَ مَحْظُوراً (اسراء: 20).

در حوزه، يكى از كارهايى كه بايد آن را از امور پر زحمت، طاقت‌‏فرسا، غريب و مهجور به حساب آورد، فعاليت‌هايى است كه در زمينه تحقيقات بلندمدت صورت مى‏‌گيرد؛ تحقيقاتى كه به ثمر نشستن آنها گاه ده‌ها سال زمان نياز دارد. كارى كه دوستان ما در مجموعه «دائرة‏المعارف علوم عقلى اسلامى» انجام مى‌‏دهند، از مصاديق بارز چنين پژوهش‌هايى است.

البته، انجام چنين پژوهش‌هايى به مسلمانان و يا محققان حوزه علوم دينى اختصاص ندارد و حتى مى‏‌توان گفت غيرمسلمان‌ها و محققان ساير حوزه‏‌ها در اين زمينه از ما جلوترند. آنها در همين امور مادى و دنيايى، گاهى در امورى، كه چندان آثار مادى و اقتصادى هم به دنبال ندارد و حتى معلوم نيست به نتيجه مشخصى برسد، سال‌ها وقت و هزينه‏‌هاى کلان صرف مى‏‌كنند. اين بايد درس عبرتى براى ما باشد؛ ما كه كارمان مى‏‌تواند در اعتلاى فرهنگ و عزّت جامعه اسلامى مؤثر باشد و ما را مشمول لطف و عنايات الهى گرداند، نبايد عمرمان را صرف امور روزمره و كم‏‌ارزش و يا كارهايى نماييم كه وجهه خداپسندانه‌‏اى ندارد.

كسانى كه دستى در كارها و فعاليت‌هاى فرهنگى و پاسخ‏گويى به شبهات دارند، تصديق مى‌‏كنند كه اولين ابزار چنين كارى، وجود منابع علمى شناخته شده و قابل بهره‌بردارى و آماده است. اگر كسى بخواهد مقاله‌‏اى بنويسد، بايد منابعش را بشناسد و بداند كه به كجا مراجعه كند. كسانى كه با مراكز تحقيقاتى غرب و دانشگاه‌هاى آنجا آشنايى دارند، مى‏‌دانند كه آنها از سال‌ها پيش با رايانه‌‏اى كردن كارهاى تحقيقى، به‌ويژه امروزه با استفاده از اينترنت، تا چه حد كارهاى پژوهشى را تسهيل كرده‏‌اند. اين در حالى است كه ما در كشور خودمان در اين زمينه‏‌ها هنوز اندر خم يك كوچه‌‏ايم. ما هنوز از منابع اصلى خودمان شناخت درستى نداريم و بر فرضِ شناخت، براى تهيه كتاب و نمايه‌زدن و رايانه‌‏اى كردن نمايه‏‌ها با مشكل بودجه مواجه‌ايم.

بنابراين، عزيزانى كه در اين مجموعه گرد آمده‌‏اند و حاضر شده‏‌اند وقت گران‏مايه خود را صرف اين‌گونه كارها و پژوهش‌هاى بنيادى كنند، بايد به اهميت، نقش و جايگاه كار خود كاملاً آگاه باشند. شما بايد خدا را شكر كنيد كه اين معرفت را به شما داد كه اهميت اين كار را نسبت به ساير امور درك كنيد و با آنكه ممكن است ثمره كارتان تا ده يا حتى بيست سال آينده هم ظاهر نشود، به شما چنين همتى داده كه در اين عرصه مهم و تأثيرگذار وارد شويد. وجود چنين همّتى را به فال نيك مى‏‌گيريم و اميدواريم خداى متعال روز به روز بر اين همّت و اخلاص و پشتكار بيافزايد و در آينده‏اى نزديك شاهد بارورى اين درخت مبارك باشيم. به هر حال، اين وظيفه‌‏اى است كه بر دوش روحانيت مخلص و سربازان گمنام امام زمان (عج) نهاده شده و ان‏شاءاللّه‏ با افتخار و سربلندى و با عنايات خاص آن حضرت، آن را به سر منزل مقصود خواهند رساند. اتكاى اصلى ما در اين راه نيز خداى متعال و وعده‏‌هايى است كه حضرتش به مؤمنان داده است؛ چنان كه فرموده: وَ لَيَنْصُرَنَّ اللّه‏ُ مَنْ يَنْصُرُهُ، (حج: 40) و نيز: وَ الَّذِينَ جاهَدُوا فِينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا وَ اِنَّ اللّه‏َ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ، (عنكبوت: 69)

پيام‌رسان ايتا

https://eitaa.com/daeratolmaaref 

daeratolmaaref@

پيام‌رسان سروش

http://sapp.ir/daeratolmaaref 

daeratolmaaref@