پروفسور لگنهاوزن: امروز اگر کسی قصد دارد در علوم انسانی اسلامی پیشرفت نماید، دستاوردهای مرکز پژوهشی دائرةالمعارف علوم عقلی اسلامی بسیار میتواند به او کمک کند.
در این جلسه که در ساختمان مرکزی مؤسسه امام خمینی(ره) و در اتاق کاری آقای پروفسور لگنهاوزن برگزار شد، در ابتدا ریاست مرکز پژوهشی دائرةالمعارف علوم عقلی اسلامی جناب حجتالاسلام و المسلمین دکتر احمد ابوترابی درباره دلایل تأسیس مرکز پژوهشی دائرةالمعارف و نحوه فعالیت این مرکز و دستاوردهای آن مطالبی را بیان کردند.
ایشان گفتند در ابتدای کار حضرت علامه آیتالله مصباح یزدی (دامت برکاته) فرمودند برای نوشتن دائرةالمعارف علوم عقلی اسلامی هیچ عجلهای نیست، مهم این است که کارها بر مبنایی درست بنا شوند، لذا قرار شد نخست نقشه هر علم تدوین، و جایگاه هر اصطلاح در جغرافیای آن دانش مشخص شود و جایگاه اصطلاحات هر علمی تعیین گردد تا مشترکات لفظی، مترادفها، اعمها، اخصها و اصطلاحات مرتبط با یک اصطلاح معلوم شوند. برای این کار تصمیم گرفته شد تا فعالیت را با اصطلاحنامه آغاز نماییم و این فعالیت، کار درازمدتی بود که در اکثر رشتههای علوم عقلی انجام شد.
دکتر ابوترابی افزودند یکی از آثار مرکز، کتابشناسیهایی است که در راستای ایجاد سهولت، سرعت، دقت و جامعیت در پژوهشها برای محققان آماده شده است.
عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی(ره) اظهار داشت: از جمله فعالیتهای تحقیقی و بسیار گسترده كه توسط اساتید و محققان بارز در مرکز انجام شده، «چکیدهنویسی مطالب آثار سنگین علمی» از جمله آثار ابنسینا، محقق طوسی، میرداماد و صدرالمتألهین بوده است، یعنی آثاری كه دستیابی به محتوای آنها مشكل بوده و چه بسا سطوحی از محققان به آسانی توانایی درك مفاد آنها را ندارند. و در ادامه كار به این چکیدهها، نمایههای ترکیبی زده شده، و برای این نمایههای ترکیبی کلیدواژههایی مشخص شده است به طوری كه محقق میتواند از کلیدواژه به نمایههای ترکیبی و از نمایههای ترکیبی به چکیدههای مطالب و از آنجا به تصویر متن کتاب (آن صفحهای که چکیده از آن استخراج شده) منتقل شود.
دکتر ابوترابی در ادامه افزوند ما هر یك از فعالیتهای خود را به طور مستقل تعریف كرده و آثار آنرا منتشر نمودیم تا كارهای انجام شده برای پژوهشگران علاقهمند قابل استفاده باشد.
استاد حوزه علمیه قم گفتند به جز رشتههای اصلی منطق، کلام، فلسفه و عرفان، در فلسفههای مضاف هم کارهای زیادی انجام شده است. آغاز کار با دانش معرفتشناسی و سپس با رشتههای فلسفه دین، فلسفه اخلاق، فلسفه حقوق و فلسفه سیاسی بوده و در این رشتهها از کتابهای قدمای یونان، مسلمانان و کتابهای غربی اخیر استفاده شده و محصولی ترکیبی تولید گردیده که البته این نوع فعالیت در مورد معرفتشناسی بهتر از دیگر رشتهها انجام شده است.
با توجه به اینکه کتابهای تولید شده توسط مرکز در اختیار جناب پروفسور لگنهاوزن قرار داشت، ایشان همزمان با توضیح جناب آقای دکتر ابوترابی، کتابها را تورق میکردند.
در ادامه جلسه مدیر مطالعات و قائم مقام مرکز جناب حجتالاسلام و المسلمین کریمی در مورد محتوا و نحوه استفاده از نرمافزارهای مرکز مطالبی را بیان کردند.
در این جلسه صمیمانه جناب آقای پروفسور لگنهاوزن با اظهار شگفتی از اینکه چنین کارهای سنگین علمی در مرکز پژوهشی دائرةالمعارف علوم عقلی اسلامی انجام شده بیان کردند در گذشته برای اطلاع از علم فلسفه به علت نبود منابع مورد نیاز، باید حتما از اساتید این حوزه استفاده میشد و یافتن منابع فلسفی کار مشکلی بود، اما امروزه با انجام چنین کارهای بزرگی، دسترسی به این منابع بسیار آسان شده و راه را برای محققین هموار کرده است و انتظار میرود با معرفی دستاوردهای مرکز دائرةالمعارف به اساتید، محققان و نویسندگان حوزه علوم انسانی، با استفاده از این آثار در کمترین زمان، مقالات مهم علمی تدوین گردد.
ایشان گفتند تا کنون من اطلاع دقیقی از فعالیتهای مرکز دائرةالمعارف نداشتم ولی اکنون با اطلاع از این فعالیتها میتوان گفت که به سادگی میشود با استفاده از دستاوردهای این مرکز بیش از هزار رساله علمی تنظیم کرد و توصیه میشود دانشجویان و محققان علوم انسانی از این منابع استفاده کنند.
از نکاتی که عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی(ره) به آن اشاره کردند این بود که جمعآوری اصطلاحات از منابع غربی و انتخاب دقیقترین ترجمه فارسی از آنها، دستاورد بسیار مهمی است که توسط مرکز دائرةالمعارف انجام شده که کار را برای محققان و به خصوص مدرسان این رشتهها آسان میکند.
از توصیههای پروفسور لگنهاوزن این بود که با توجه به رشد علم و توسعه تحقیقات، راه بهروز شدن کتابها و مقالات نگاشته شده فراهم شود تا دستاوردهای علمی جدید در اختیار دوستداران این علوم قرار گیرد.
این مدرس فلسفه غرب در دانشگاه اظهار داشت امروزه به خاطر زیاد شدن بخشهای مختلف علوم انسانی، متأسفانه بسیاری از محققان امکان مطالعه همه آنها را ندارند و به بخش کوچکی از این علوم میپردازند، مثلا میگویند من در فلسفه فقط در اصالت وجود تحقیق میکنم و نه در علیت، در حالی که چنین مطلبی قابل قبول نیست چرا که ارتباط تنگاتنگ اصالت وجود و علیت بر کسی پوشیده نمیباشد و بر پایه آن میشود یک نظام فکری پایهریزی کرد. و همینطور مثلا دانشجویان فلسفه اخلاق از مباحث معرفتشناسی و متافیزیک اطلاع چندانی ندارند، در حالی که انتظار میرود دانشجویان دوره دکتری به بیشتر مباحث مرتبط با موضوع مورد نظر کاملا تسلط داشته باشند.
ایشان افزودند متأسفانه این رویه در همه جای دنیا چه غرب و چه شرق وجود دارد و روز به روز شاهد پراکندهتر شدن موضوعات تحقیقات هستیم به طوری که این اتفاق موجب شده که اکنون در غرب فیلسوف بزرگی وجود ندارد، البته اساتید برجستهای وجود دارند ولی مثلا فقط در رشته معرفتشناسی، یا رشته متافیزیک، به طوری که آثار همدیگر را هم مطالعه نمیکنند و این موجب پیدا شدن مکاتب مختلفی میشود، مثل طبیعتگرایان که فقط آثار همدیگر را مطالعه کرده و نقدهای مهم خارج از رشته خود را مورد بررسی قرار نداده و از آنها اطلاعی ندارند. و همینطور است اوضاع مکاتب دیگر، و این جریان در امور سیاسی هم ایجاد شده به طوری که مثلا کمونیستها فقط همدیگر را تقویت میکنند و افکار و آراء محافظهکاران را مورد بررسی قرار نمیدهند و لذا به علت عدم آگاهی از افکار آنها و فقط به خاطر داشتن یکسری اطلاعات کلی از قبل، به مخالفت با ایشان میپردازند، و من میترسم همین رویه در فلسفه اسلامی هم ایجاد شود و دانشپژوهان به موضوعات جزئی در آن پرداخته و از اشراف به تمام موضوعات علوم باز بمانند، و این در حالی است که پیشرفت این رویه در همه جا بسیار خطرناک است و موجب بنبست در راه توسعه علم خواهد شد.
این اندیشمند بزرگ در انتهای سخنان خود افزود امروز اگر کسی قصد دارد در علوم انسانی اسلامی و به خصوص فلسفه اسلامی ورود پیدا کند، دستاوردهای مرکز پژوهشی دائرةالمعارف علوم عقلی اسلامی بسیار میتواند به او کمک کند تا با آشنایی با رشتههای علمی، موضوعات، منابع و متون اصیل، اصطلاحات هر علم، مشترکات لفظی، مترادفها و امثال اینها به سهولت در راه کسب علوم انسانی پیشرفت شایانی داشته باشد.
ایشان در پایان از ریاست مرکز دائرةالمعارف جناب حجتالاسلام و المسلمین دکتر ابوترابی و قائم مقام ایشان جناب حجتالاسلام و المسلمین کریمی تشکر کرده و از اینکه فرصتی فراهم شد تا با دستاوردهای مرکز پژوهشی دائرةالمعارف علوم عقلی اسلامی آشنا شوند اظهار خرسندی نموده و خاطر نشان کردند که امیدوارند بتوانند از محصولات مرکز برای تبیین علوم انسانی اسلامی به خصوص در کشورهای غربی استفاده نمایند.
پیامرسان ایتا
پیامرسان سروش