گروه فلسفه سیاسی
مقدمه
فلسفه سیاسی در منظومه دانش‌های سیاسی عهده‌دار ارائه پاسخ‌هایی منطقی به پرسش‌های بنیادین در حوزه سیاست، تبیین مسائل سیاسی و طراحی نظام سیاسی مطلوب است. فلسفه سیاسی همچنین در تلاش است تا معرفت به ماهیت امور سیاسی را جایگزین گمان به آنها نماید. چنین رسالتی فلسفه سیاسی را در مقایسه با دیگر شاخه‌های علوم سیاسی، از اهمیت بسزایی برخوردار کرده و ضرورت پژوهش‌های اساسی در این حوزه را به وضوح نشان می‌دهد.
با توجه به این ضرورت، مرکز پژوهشی دائره‌المعارف علوم عقلی اسلامی در راستای فراهم نمودن زمینه تدوین فرهنگ‌نامه‌ها و دائره‌المعارف علوم عقلی اسلامی و واضح شدن ساختار علوم عقلی و جایگاه اصطلاحات در هر علم با استفاده از نظرات کارشناسان و متخصصان علوم عقلی، اقدام به راه‌اندازی گروه فلسفه سیاسی در کنار سایر علوم عقلی نموده است.
ساختار کلی گروه فلسفه سیاسی
با توجه به رسالت و اهدافی که از سوی مرکز پژوهشی دایره المعارف علوم عقلی اسلامی برای گروه فلسفه سیاسی در نظر گرفته شده است، مجموعه ای از اساتید و محققان فلسفه سیاسی در قالب های مختلف با گروه همکاری می‌نمایند.
- قائم‌مقام گروه: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر مهدی امیدی.
- ناظر علمی: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر احمد واعظی.
- شورای اصطلاح‌نامه
تعریف: شورای اصطلاح‌نامه متشکل از جمعی از اساتید و کارشناسان خبره و فعال در عرصه فلسفه سیاسی در داخل و خارج موسسه است که ارزیابی کیفی اصطلاح‌نامه فلسفه سیاسی را بر عهده دارد.
اهداف: نظارت کیفی بر اصطلاح‌نامه در مراحل اصطلاح‌یابی.
وظایف:
1. معرفی منابع فلسفی سیاسی جهت اصطلاح یابی؛
2. بررسی اصطلاحات ارائه شده از سوی واحد اصطلاح‌یابی جهت تصویب؛
3. ارائه دیدگاه در باب اصطلاحات تصویب شده و تنظیم یافته بر اساس نمودار درختی.
اعضای شورای علمی: حضرات اساتید: دکتر علیرضا صدرا، دکتر مرتضی یوسفی‌راد و حجج اسلام: دکتر مهدی امیدی، دکتر محسن رضوانی، دکتر مهدی قربانی، سید مهدی سیدیان، مهدی بابایی.
*شورای علمی گروه تا کنون سلسله نشست های متعددی را جهت بررسی منابع و تصویب اصطلاحات فلسفی سیاسی برگزار نموده است.
- واحدهای وابسته به گروه فلسفه سیاسی:
به‌منظور تحقق اهداف مرکز دائرةالمعارف علوم عقلی اسلامی در گروه فلسفه سیاسی، سه واحد اصطلاح‌یابی، پرونده علمی و فرهنگنامه شکل گرفته است که در ادامه با اهداف، وظایف و عملکرد هرکدام از واحدها بیشتر آشنا خواهیم شد.
1. واحد اصطلاح‌یابی
مرکز پژوهشی دائرةالمعارف علوم عقلی اسلامی در راستای فراهم نمودن زمینه تدوین فرهنگ‌نامه‌ها و دائره‌المعارف علوم عقلی اسلامی و واضح شدن ساختار علوم عقلی و جایگاه اصطلاحات در هر علم با استفاده از نظرات کارشناسان و متخصصان علوم عقلی، اقدام به تهیه طرحی بدیع در تدوین و عرضه اصطلاح‌نامه در رشته‌های علوم عقلی از جمله فلسفه سیاسی نموده است. با این کار همه اصطلاحات فلسفه سیاسی از طریق مشخص کردن رده‌های کلی این رشته ساماندهی شده، روابط نموداری اصطلاحات (اعم و أخص، مرجح و نامرجح و اصطلاحات وابسته) و مشترکات لفظی شناسایی می‌گردند. از این‌رو، گروه فلسفه سیاسی نیز در راستای سیاست‌های کلان مرکز، به تشکیل واحد اصطلاح‌یابی اهتمام داشته است.
اهداف واحد
- استخراج اصطلاحات فلسفه سیاسی اسلامی از منابع اصلی همراه با تعاریف آن در راستای تدوین اصطلاح‌نامه؛
- تعیین جایگاه هر اصطلاح در ساختار کلی فلسفه سیاسی تحت عنوان روابط اصطلاح‌نامه‌ای که نتیجه آن تدوین درختواره فلسفه سیاسی است؛
- تعیین مدخل‌های دائره‌المعارفی و فرهنگنامهای با نظر به تعاریف و روابط اصطلاحات در راستای تهیه و زمینه‌سازی تدوین مقالات فرهنگنامهای و دائرةالمعارفی.
مراحل فعالیت واحد
- تعیین منابع معتبر فلسفه سیاسی و ارائه به شورای علمی گروه جهت اعلام نظر و تصویب؛
- استخراج اصطلاحات از منابع مصوب؛
- تنظیم اصطلاح‌نامه و ترسیم نمودار؛
- ارائه اصطلاحات و اصطلاح‌نامه به شورای علمی گروه جهت بررسی و تصویب؛
- مستندسازی اصطلاح‌نامه مصوّب، از حیث منابع و تعاریف.
کارهای انجام‌شده
- بررسی 600 جلد از منابع فلسفه سیاسی (اعم از کتاب و رساله) و درجه‌بندی منابع و تعیین نسخه برتر از هر منبع؛
- استخراج 4959 اصطلاح فلسفی سیاسی جهت بررسی در شورای علمی؛
- تصویب 1750 اصطلاح و تعیین روابط آنها در شورای علمی؛
- انتشار اصطلاح‌نامه فلسفه سیاسی.
کارهای در دست اقدام
- تعیین مدخل‌های اصلی و فرعی؛
- تکمیل اصطلاح‌نامه برای ویراست‌های جدید در آینده.
همکاران واحد
- مسئول واحد: حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدهادی مقدسی.
- محققان واحد: حجج اسلام آقایان: عبدالله اخلاقی، داود تقی‌لو، محمود راست‌پسر، محمد ذوالفقاری؛ علی‌اکبر سیلانی، منصور شاطری، محمد قره‌داغی، مهدی قربانی.
2. واحد پرونده علمی
واحد پرونده علمی یکی از واحدهای زیر مجموعه گروه فلسفه سیاسی است که وظیفه تهیه پرونده‌های علمی را برعهده دارد. منظور از پرونده علمی مجموعه‌ای است از اطلاعات مختلف درباره هر یک از مدخل‌های دائرةالمعارفی، ارائه لیست منابع مربوط به آنها، آدرس های مطالب و متون انتخاب شده از منابع مهم، طبق ضوابط مندرج در شیوه نامه تهیه پرونده های علمی. در گروه فلسفه سیاسی تشکیل پرونده‌های علمی در قالب نمایه‌نوسی بر منابع فلسفه سیاسی انجام شده است.
اهداف واحد
- ایجاد بستری مناسب جهت دستیابی به منابع و اطلاعات لازم در زمینه مدخل‌های دائرةالمعارفی؛
- صرفه‌جویی در هزینه و وقت محققین و ارزیابان مقاله؛
- ارائه عناوین منابع، آدرس مطالب و تهیه متون مربوط به هر مدخل، در جهت غنی‌سازی مقالات از حیث قوت، دقت و جامعیت.
مراحل فعالیت واحد
- تصویب منابع مورد نیاز؛
- انتخاب محققین توانمند توسط گروه؛
- ثبت اطلاعات در فیش‌های دیجیتال توسط محقق؛
- ارزیابی فیش‌های تهیه‌شده؛
- تجمیع فیش‌ها و ارائه آنها در قالب منسجم.
کارهای انجام‌شده
- شناسایی و تصویب منابع پرونده علمی؛
- اسکن منابع مصوب پرونده علمی؛
- آماده‌سازی منابع اسکن شده در قالب نرم‌افزار جهت استفاده محققین؛
- نمایه‌نویسی 150 اثر فلسفه سیاسی.
کارهای در دست اقدام
- هماهنگ سازی نمایه‌های موجود؛
- ارائه نمایه‌ها در قالب نمایه‌نوسی و پرونده علمی.
همکاران واحد
- مسئول واحد: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر مهدی قربانی.
- محققان همکار: پژوهشگران و ارزیابان پرونده‌های علمی.
3. واحد فرهنگنامه
یکی از واحدهای زیر مجموعه گروه فلسفه سیاسی، واحد فرهنگنامه است که وظیفه نگارش مقالات فرهنگنامهای را برعهده دارد. منظور از فرهنگنامه، مجموعه‌ای از مقالات تخصصی است که مطالب مربوط به مدخل‌ها را به‌صورت جامع و مختصر و مطابق با ضوابط بین‌المللی مقالات دائره‌المعارفی، به‌همراه دو ضمیمه اصطلاح‌نامه و تعاریف هر مدخل دربردارد. در واحد فرهنگنامه تلاش می‌کند تا با استفاده از محققین مجرب در حوزه فلسفه سیاسی زمینه نگارش مقالات فرهنگنامهای را فراهم کرده و به این مهم دست یابد.
اهداف واحد
- تدوین فرهنگنامه فلسفه سیاسی اسلامی؛
- ایجاد بستر لازم، برای دقت، جامعت و سرعت در انواع تحقیقات مربوط به فلسفه سیاسی اسلامی به‌ویژه فعالیت‌های دائرةالمعارفی و فرهنگنامهای؛
- تربیت نیروی انسانی لازم در راستای اهداف مركز در حوزه فلسفه سیاسی.
مراحل فعالیت واحد
- انتخاب مدخل و پیشنهاد آن به یکی از محققین واحد؛
- تهیه طرح مقاله توسط محقق؛
- بررسی طرح مقاله در شورای علمی و اعمال اصلاحات لازم؛
- ابلاغ به محقق جهت نگارش مقاله پس از نهایی شدن طرح مقاله؛
- انجام ارزیابی‌های لازم و آماده‌سازی مقاله جهت چاپ در فرهنگنامه.
کارهای انجام‌شده
- مشارکت در بازنگری شیوه‌نامه تدوین مقالات؛
- مشارکت در تدوین سیاست‌های کلی گروه‌ها؛
- تربیت محققین لازم جهت تدوین مقالات؛
- سفارش نگارش مقالات برخی از مدخل‌های مصوب.
کارهای در دست اقدام
- برگزاری جلسات ارزیابی و تصویب طرح؛
- سفارش نگارش مدخل‌های مصوب.
همکاران واحد
مسئول واحد: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر مهدی قربانی.
محققان همکار: نویسندگان مقالات فرهنگنامه و مجموعه ارزیابان.
تاریخ به‌روزرسانی: 1397/07/15
