مقدمه

فلسفه سیاسی در منظومه دانش‌های سیاسی عهده‌دار ارائه پاسخ‌هایی منطقی به پرسش‌های بنیادین در حوزه سیاست، تبیین مسائل سیاسی و طراحی نظام سیاسی مطلوب است.  فلسفه سیاسی همچنین در تلاش است تا معرفت به ماهیت امور سیاسی را جایگزین گمان به آنها نماید. چنین رسالتی فلسفه سیاسی را در مقایسه با دیگر شاخه‌های علوم سیاسی، از اهمیت بسزایی برخوردار کرده و ضرورت پژوهش‌های اساسی در این حوزه را به وضوح نشان می‌دهد.

با توجه به اين ضرورت، مرکز پژوهشي دائره‌المعارف علوم عقلي اسلامي در راستاي فراهم نمودن زمينه تدوين فرهنگ‌نامه‌ها و دائره‌المعارف علوم عقلي اسلامي و واضح شدن ساختار علوم عقلي و جايگاه اصطلاحات در هر علم با استفاده از نظرات کارشناسان و متخصصان علوم عقلي، اقدام به راه‌اندازي گروه فلسفه سياسي  در کنار ساير علوم عقلي نموده است.

ساختار کلي گروه فلسفه سياسي

با توجه به رسالت و اهدافي که از سوی مرکز پژوهشی دایره المعارف علوم عقلی اسلامی براي گروه فلسفه سياسي در نظر گرفته شده است، مجموعه ای از اساتيد و محققان فلسفه سیاسی در قالب ‌هاي مختلف با گروه همکاري مي‌نمايند.

• قائم‌مقام گروه: حجت‌الاسلام و‌المسلمين دکتر مهدي اميدي.
• ناظر علمي: حجت‌الاسلام والمسلمين دکتر احمد واعظي.
• شورای اصطلاح‌نامه

تعریف: شورای اصطلاح‌نامه متشکل از جمعی از اساتید و کارشناسان خبره و فعال در عرصه فلسفه سیاسی در داخل و خارج موسسه است که ارزیابی کیفی اصطلاح‌نامه فلسفه سياسي را بر عهده دارد.

اهداف: نظارت کیفی بر اصطلاح‌نامه در مراحل اصطلاح‌يابي.

وظایف:

1. معرفی منابع فلسفی سیاسی جهت اصطلاح یابی؛

2. بررسی اصطلاحات ارائه شده از سوی واحد اصطلاح‌یابی جهت تصویب؛

3. ارائه دیدگاه در باب اصطلاحات تصویب شده و تنظیم یافته بر اساس نمودار درختی.

اعضاي شوراي علمي: حضرات اساتید: دکتر عليرضا صدرا، دکتر مرتضی یوسفی‌راد و حجج اسلام: دکتر مهدی امیدی، دکتر محسن رضوانی، دکتر مهدي قرباني، سید مهدی سیدیان، ‌مهدي بابايي.

*شورای علمی گروه تا کنون سلسله نشست های متعددی را جهت بررسی منابع و تصویب اصطلاحات فلسفی سیاسی برگزار نموده است.

• واحدهای وابسته به گروه فلسفه سیاسی:  

به‌منظور تحقق اهداف مرکز دائرةالمعارف علوم عقلی اسلامی در گروه فلسفه سیاسی، سه واحد اصطلاح‌يابي، پرونده علمي و فرهنگنامه شکل گرفته است که  در ادامه با اهداف، وظایف و عملکرد هرکدام از واحدها بيشتر آشنا خواهيم شد.

 1. واحد اصطلاح‌يابي

مرکز پژوهشي دائرةالمعارف علوم عقلي اسلامي در راستاي فراهم نمودن زمينه تدوين فرهنگ‌نامه‌ها و دائره‌المعارف علوم عقلي اسلامي و واضح شدن ساختار علوم عقلي و جايگاه اصطلاحات در هر علم با استفاده از نظرات کارشناسان و متخصصان علوم عقلي، اقدام به تهيه طرحي بديع در تدوين و عرضه اصطلاح‌نامه در رشته‌هاي علوم عقلي از جمله فلسفه سياسي نموده است. با اين کار همه اصطلاحات فلسفه سياسي از طريق مشخص کردن رده‌هاي کلي اين رشته ساماندهي شده، روابط نموداري اصطلاحات (اعم و أخص، مرجح و نامرجح و اصطلاحات وابسته) و مشترکات لفظي شناسايي مي‌گردند. از اين‌رو، گروه فلسفه سياسي نيز در راستاي سياست‌هاي کلان مرکز، به تشکیل واحد اصطلاح‌يابي اهتمام داشته است.

اهداف واحد

• استخراج اصطلاحات فلسفه سیاسی اسلامی از منابع اصلی همراه با تعاريف آن در راستاي تدوين اصطلاح‌نامه؛
• تعيين جايگاه هر اصطلاح در ساختار کلی فلسفه سیاسی تحت عنوان روابط اصطلاح‌نامه‌اي که نتيجه آن تدوین درختواره فلسفه سیاسی است؛
• تعيين مدخل‌هاي دائره‌المعارفي و فرهنگ‌نامه‌اي با نظر به تعاريف و روابط اصطلاحات در راستاي تهيه و زمينه‌سازي تدوين مقالات فرهنگ‌نامه‌اي و دائرةالمعارفي.

 مراحل فعاليت واحد

• تعیین منابع معتبر فلسفه سياسي و ارائه به شورای علمی گروه جهت اعلام نظر و تصويب؛
• استخراج اصطلاحات از منابع مصوب؛
• تنظيم اصطلاح‌نامه و ترسيم نمودار؛
• ارائه اصطلاحات و اصطلاح‌نامه به شوراي علمي گروه جهت بررسي و تصويب؛
• مستندسازي اصطلاح‌نامه‌ مصوّب، از حيث منابع و تعاريف.

 کارهاي انجام‌شده

• بررسي 600 جلد از منابع فلسفه سياسي (اعم از کتاب و رساله) و درجه‌بندي منابع و تعيين نسخه برتر از هر منبع؛
• استخراج 4959 اصطلاح فلسفی سیاسی جهت بررسي در شوراي علمي؛
• تصويب 1750 اصطلاح و تعيين روابط آنها در شوراي علمي؛
• انتشار اصطلاح‌نامه فلسفه سياسي.

 کارهاي در دست اقدام

• تعيين مدخل‌هاي اصلي و فرعي؛
• تکميل اصطلاح‌نامه براي ويراست‌هاي جديد در آينده.

 همکاران واحد

• مسئول واحد: حجت‌الاسلام والمسلمين سيد محمدهادي مقدسي.
• محققان واحد: حجج اسلام آقايان: عبدالله اخلاقي، داود تقي‌لو، محمود راست‌پسر، محمد ذوالفقاري؛ علي‌اکبر سيلاني، منصور شاطري، محمد قره‌داغي، مهدي قرباني. 

2. واحد پرونده علمي

واحد پرونده علمی یکی از واحد‌های زیر مجموعه گروه فلسفه سياسي است که وظيفه تهيه پرونده‌هاي علمي را برعهده دارد. منظور از پرونده‌ علمي مجموعه‌اي است از اطلاعات مختلف درباره هر يک از مدخل‌هاي دائرةالمعارفي، ارائه لیست منابع مربوط به آنها، آدرس های مطالب و متون انتخاب شده از منابع مهم، طبق ضوابط مندرج در شیوه نامه تهیه پرونده های علمی. در گروه فلسفه سياسي تشکيل پرونده‌هاي علمي در قالب نمايه‌نوسي بر منابع فلسفه سياسي انجام شده است.

اهداف واحد

• ايجاد بستري مناسب جهت دستيابي به منابع و اطلاعات لازم در زمينه مدخل‌هاي دائرةالمعارفي؛
• صرفه‌جويي در هزينه و وقت محققين و ارزیابان مقاله؛
• ارائه عناوين منابع، آدرس مطالب و تهيه متون مربوط به هر مدخل، در جهت غني‌سازي مقالات از حيث قوت، دقت و جامعيت.

 مراحل فعاليت واحد

• تصويب منابع مورد نياز؛
• انتخاب محققين توانمند توسط گروه؛
• ثبت اطلاعات در فيش‌هاي ديجيتال توسط محقق؛
• ارزيابي فيش‌هاي تهيه‌شده؛
• تجميع فيش‌ها و ارائه آنها در قالب منسجم.

 کارهاي انجام‌شده

• شناسايي و تصويب منابع پرونده علمي؛
• اسکن منابع مصوب پرونده علمي؛
• آماده‌سازي منابع اسکن شده در قالب نرم‌افزار جهت استفاده محققين؛
• نمايه‌نويسي 150 اثر فلسفه سياسي.

 کارهاي در دست اقدام

• هماهنگ سازي نمايه‌هاي موجود؛
• ارائه نمايه‌ها در قالب نمايه‌نوسي و پرونده علمي.

 همکاران واحد

• مسئول واحد: حجت‌الاسلام والمسلمين دکتر مهدي قرباني.
• محققان همکار: پژوهشگران و ارزیابان پرونده‌های علمی.

3. واحد فرهنگنامه

یکی از واحد‌های زیر مجموعه گروه فلسفه سياسي، واحد فرهنگنامه است که وظيفه نگارش مقالات فرهنگ‌نامه‌اي را برعهده دارد. منظور از فرهنگ‌نامه، مجموعه‌اي از مقالات تخصصي است که مطالب مربوط به مدخل‌ها را به‌صورت جامع و مختصر و مطابق با ضوابط بين‌المللي مقالات دائره‌المعارفي، به‌همراه دو ضميمه اصطلاح‌نامه و تعاريف هر مدخل دربردارد. در واحد فرهنگنامه تلاش مي‌کند تا با استفاده از محققين مجرب در حوزه فلسفه سياسي زمينه نگارش مقالات فرهنگنامه‌اي را فراهم کرده و به اين مهم دست يابد.

اهداف واحد

• تدوين فرهنگ‌نامه فلسفه سياسي اسلامي؛
• ايجاد بستر لازم، براي دقت، جامعت و سرعت در انواع تحقيقات مربوط به فلسفه سياسي اسلامي به‌ويژه فعاليت‌هاي دائرةالمعارفي و فرهنگ‌نامه‌اي؛
• تربيت نيروي انساني لازم در راستاي اهداف مركز در حوزه فلسفه سياسي.

 مراحل فعاليت واحد

• انتخاب مدخل و پيشنهاد آن به يکي از محققين واحد؛
• تهيه طرح مقاله توسط محقق؛
• بررسي طرح مقاله در شوراي علمي و اعمال اصلاحات لازم؛
• ابلاغ به محقق جهت نگارش مقاله پس از نهايي شدن طرح مقاله؛
• انجام ارزيابي‌هاي لازم و آماده‌سازي مقاله جهت چاپ در فرهنگ‌نامه.

کارهاي انجام‌شده

• مشارکت در بازنگري شيوه‌نامه تدوين مقالات؛
• مشارکت در تدوين سياست‌هاي کلي گروه‌ها؛
• تربيت محققين لازم جهت تدوين مقالات؛
• سفارش نگارش مقالات برخي از مدخل‌هاي مصوب.

کارهاي در دست اقدام

• برگزاري جلسات ارزيابي و تصويب طرح؛
• سفارش نگارش مدخل‌هاي مصوب.

 همکاران واحد

مسئول واحد: حجت‌الاسلام والمسلمين دکتر مهدي قرباني.

 

محققان همکار: نویسندگان مقالات فرهنگ‌نامه و مجموعه ارزیابان.

تاريخ به‌روزرساني: 1397/07/15