نرم‌افزار اصطلاح‌نامه علم کلام به زودی عرضه خواهد شد
در مصاحبه با حجت‌الاسلام والمسلمین سنائی‌مهر (مسئول واحد اصطلاح‌نامه کلام) مطرح شد:
نرم‌افزار اصطلاح‌نامه علم کلام به زودی عرضه خواهد شد
- در آغاز ضمن توضیح مختصری درباره اصطلاح‌نامه کلام به ویژگی‌های این اصطلاح‌نامه نیز اشاره بفرمایید.
بسم‌الله الرحمن الرحیم
اصطلاح‌نامه كلام اسلامی، مجموعه اصطلاحاتی است كه همراه با تعاریفشان از منابع مهم كلامی استخراج ، و روابط آنها با یكدیگر و جایگاه هر یک در نظام كلام اسلامی مشخص شده است.
مراد از «اصطلاح» در اینجا هر لفظ یا عبارتی است كه در علم کلام معنای خاصی از آن اراده شده و به اجمال یا تفصیل مورد بحث و بررسی متکلمان قرار گرفته است.
اصطلاحات علم کلام که به صورت نموداری عرضه شده است به دو بخش کلی تقسیم می‌شود:
بخش اول: مسائل اصلی علم کلام مشتمل بر مباحث توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد.
بخش دوم: مسائلی که جنبه مبادی برای علم کلام دارد و مشتمل بر مباحث امور عامه (احکام وجود، علت و معلول، قدم و حدوث، ماهیت، مواد ثلاث، واحد و کثیر) ، جواهر و اعراض، علم و نظر می‌باشد.
قلمرو فعالیت واحد در زمینه کلام، اختصاص به دوره و یا فرقة خاصی نداشته، بلكه از همه کتاب‌های معتبر و در دسترس، از همه فرقه‌های كلامی (اعم از امامیه، اشاعره، معتزله، اسماعیلیه، زیدیه و... ) در همه دوره‌های اسلامی استفاده شده است.
این اصطلاح‌نامه که در راستای تدوین فرهنگ‌نامه و دائره المعارف علوم عقلی اسلامی تهیه شده است دارای ویژگی‌هایی است که به برخی از آنها اشاره می‌شود:
- ارائه تعریف هر اصطلاح و جایگاه آن در نظام كلام اسلامی؛
- شناخت واژه‌های مترادف و ارجاعی یك اصطلاح؛
- تفكیك مشتركات لفظی به وسیله توضیح‌گرهای مناسب؛
- دسترسی سریع و آسان محققان به اصطلاحات مورد نظر.
- ارائه درختواره اصطلاحات (نمایش درختواره سبب سهولت در دسترسی كاربران و محققان به اصطلاحات و روابط میان آنها و همچنین جایگاه هر اصطلاح در نظام كلام اسلامی خواهد شد).
- سیر فعالیت‌های واحد به چه صورت است؟ و چه دستاوردهایی داشته‌اید ؟
فعالیت‌های این واحد از آغاز تاكنون در چند بخش صورت گرفته که به شرح زیر می‌باشد:
- تشكیل شورای علمی كلام؛( اساتید معظم و حجج اسلام آقایان: علی ربّانی گلپایگانی، محمدرضا امامی‌نیا، محمد ایزدی‌تبار، سید جلال احمد پناهی، احمد حیدرپور، حسن رضایی، عبدالرحیم سلیمانی و محمدرضا مصطفی‌پور از جمله کسانی هستند که از آغاز فعالیت واحد تا کنون، به طور پیوسته و یا مقطعی در این شورا عضویت داشته‌اند)
- تصویب شیوه‌نامه استخراج قواعد، اصطلاحات و تعاریف آنها در شورای علمی.
- شناسایی، تصویب و درجه‌بندی منابع و كتب كلامی در شورای علمی جهت اصطلاحیابی توسط محققان محترم واحد كلام.
- جذب محققان خبره، جهت استخراج قواعد و اصطلاحات كلامی و تعاریف آنها.(توانایی علمی محققان محترم این واحد حداقل مدرك سطح 3 حوزه و یا كارشناسی ارشد از وزارت علوم می‌باشد)
- استخراج قواعد و اصطلاحات كلامی همراه با ثبت تعاریف آنها.
- بررسی اصطلاحات استخراج شده، در شورای علمی كلام و تصویب آن و همچنین تعیین روابط و وضعیت مدخل فرهنگنامه‌ای و دائرهْْ‌المعارفی آنها.
برخی آمارهای مربوط به اصطلاحات و مدخل‌ها به شرح زیر است:
- تعداد کل جلسات شورای علمی: 612 جلسه
- تعداد منابع بررسی شده: 745 جلد(کلی و موردی)
- تعداد کل اصطلاحات استخراج شده: 52880 اصطلاح
- تعداد اصطلاحات مصوب: 7312 اصطلاح(تاکنون)
- تعداد مدخل‌های اصلی: 700 مدخل (تاکنون)
- تعداد مدخل‌های ارجاعی و نمایه‌ها: 6520 مدخل (تاکنون)
- ترسیم درختواره اصطلاحات كلام اسلامی جهت عرضه روشن ساختار علم كلام به محققان و دانش‌پژوهان.
- هم اکنون چه کارهایی در دست اجرا دارید؟
واحد کلام اینک در حال بازبینی و ارزیابی نهایی اصطلاحات و تعاریف آنها توسط گروه ارزیابی واحد كلام است و انشالله به زودی اصطلاح‌نامه علم کلام در دو قالب کتاب و نرم‌افزار به جامعه علمی کشور تقدیم خواهد شد.
کار دیگری که در دست اجرا است اصطلاحات کلامی مربوط به امور عامه است که در این بخش کار مستقلی جدا از فلسفه صورت نمی‌گیرد بلکه اصطلاحاتی که در کتب کلامی وجود دارد بر اساس روابطی که در واحد اصطلاحیابی فلسفه مصوب شده است منظم می‌شود با این تفاوت که معیار اصطلاح مرجح، کتب کلامی است و تعاریف و مستندات از کتب کلامی خواهد بود.
از جمله کارهای در دست اجرای این واحد نمایه بر متن کتاب شریف الغدیر و چهارده عنوان (32 مجلد) کتاب دیگر ، توصیف 41 عنوان (69 مجلد) و چکیده 2 عنوان (13 مجلد) از کتب کلامی است.
- آیا فعالیت‌های دیگری هم در زمینه کلام اسلامی در مرکز صورت می‌گیرد؟
اصطلاح‌نامه علم کلام، تنها یکی از فعالیت‌هایی است که در این رشته علمی صورت می‌گیرد؛ تهیه پرونده‌های علمی کلام، چکیده‌نویسی منابع کلامی و تهیه فهرست تفصیلی منابع کلامی نیز از جمله فعالیت‌هایی است که در راستای تدوین فرهنگ‌نامه و دائره‌المعارف علوم عقلی در این مرکز انجام گرفته و دستآوردهایی همچون معجم موضوعی منابع کلامی، معجم موضوعی شرح‌المواقف، معجم موضوعی شرح‌المقاصد و گنجینه معرفت(مجموعه مقالات کلامی) تا کنون به جامعه علمی کشور عرضه شده است.
- با تشکر از جنابعالی، موفقیت و پیشرفت شما و همکارانتان را آرزومندیم
