معرفي واحد نسخ خطي

تاریخ ايجاد مطلب: پنجشنبه, 15/04/1391 - 00:26
مرکز پژوهشي دائره‌المعارف علوم عقلي اسلامي، وابسته به مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) عهده‏‌دار تدوين فرهنگ‏‌نامه‏‌هاي تخصصي و دائره‌المعارف علوم عقلي اسلامي است؛ به گونه‏‌اي که بازتاب ميراث علمي گذشتگان اين علوم باشد.
روشن است که بدون استفاده جامع از آن ميراث، هرگز نمي‏‌توان جامعيت اين بازتاب را انتظار داشت.
از آنجا که منابع مهم و فراواني از ميراث علمي گذشتگان علوم عقلي تاکنون به زيور طبع آراسته نشده و به صورت خطي يا سنگي باقي مانده‏‌اند، اين مرکز براي شناسايي و تهيه اين منابع و غني‏‌سازي کتابخانه علوم عقلي اسلامي واحد نسخ خطي را تشکيل داد.
اين واحد از نيمه دوم سال 1388 با هدف ايجاد بانک جامعي از تصاوير نسخ خطي علوم عقلي اسلامي کار خود را آغاز کرد.
 

مراحل کار واحد

 
* شناسايي
1.       مراکز نگهداري نسخ خطي در داخل و خارج کشور
2.       نسخ عقلي علوم اسلامي مراکز مزبور
 
* تهيه تصاوير
1.       دانلود نسخ خطي موجود در فضاي اينترنت
2.       از طريق مأموريت به مراکز داخل و خارج کشور
3.       مبادله نسخ مرکز با نسخه‏‌هاي ديگر مراکز
4.       نسخه‏‌هاي اهدايي ديگر مراکز
 
* آماده‌سازي
1.       شناسنامه‏‌نويسي مقدماتي
2.       به‏‌سازي (آرايش، پيرايش و بازبيني اوراق به‏‌سازي شده)
3.       پرينت نسخ به‏‌سازي شده
4.       فهرست نويسي
5.        صحافي
 
* ورود و ثبت اطلاعات در شبکه
* کنترل نهايي
* بايگاني
 

به‏‌سازي تصاوير

به‏‌سازي تصاوير نسخ خطي از طريق پيرايش تصاوير (با زدودن هرگونه سياهي و زوائد عارض بر اصل نسخ يا تصوير آن) و آرايش آنها (به صورت شماره‏‌گذاري اوراق و ذکر نام رساله در بالاي هر برگ) صورت مي‏‌گيرد.
گفتني است تصاوير اصلي نسخ خطي دست نخورده در بايگاني مرکز نگهداري مي‏‌شود.
 
قبل از به‏‌سازي

 
پس از به‌سازي

 

 

فهرست نسخه‏‌هاي عکسي مرکز

مطابق آيين‏‌نامه واحد نسخ خطي، پس از فهرست‌نويسي هر 500 نسخه علوم عقلي اسلامي، اين فهرست‌ها تحت عنوان نسخ عکسي مرکز پژوهشي دائره‌المعارف علوم عقلي اسلامي منتشر خواهد شد.
بر اين اساس جلد نخست اين مجموعه که حاوي 500 نسخه و 1120 رساله از بيش از 50 مرکز داخلي و خارجي تهيه شده است، آماده و در حال ارزيابي است.
شمار قابل توجهي از اين رساله‏‌ها، انحصاري هستند و در ديگر مراکز کشور، نسخه‏‌اي از آنها وجود ندارد.
 
 
برخي ويژگي‏هاي اين فهرست:
1.       بررسي وضعيت نشر يا وجود و تعداد نسخ ديگر اين رساله در ايران؛
2.       اشاره به عناوين ديگر رساله؛
3.       توجه به اصلاح فهرست نسخه‏‌هاي خطي ديگر مراکز؛
4.       ذکر اطلاعات کتابشناختي مناسب با هر رساله.
 

دستاوردهاي واحد در آينه آمار

آمار نسخ خطي
1.       تعداد نسخه‏‌ها (14500 نسخه)
2.       تعداد علوم عقلي (7000 نسخه)
3.       تعداد غير علوم عقلي (7500 نسخه)
4.       تعداد رساله‏‌ها (15000 علوم عقلي و 12000 غير علوم عقلي)
5.       تعداد فهرست شده‏‌ها (شناسنامه مقدماتي: 4500 رساله و فهرست تفصيلي: 2500 نسخه)
6.       تعداد به‏‌سازي شده (1000 نسخه)
7.       تعداد صحافي شده‏‌ها (1000 نسخه)
 
آمار کتب سنگي و سربي
کل کتاب‏‌ها: 7000 نسخه
کتب علوم عقلي: 1500 نسخه
 
آمار فهرست‏‌هاي نسخ خطي
دانلود: 200 نسخه
موجود در کتابخانه: 400 نسخه
 
 

برخي نسخه‏‌هاي نادر منطق

ابن‌‏سينا: المختصر الاوسط في المنطق
اثيرالدين ابهري: الزاهره؛ بيان الاسرار؛ المطالع؛ زبده الحقائق؛ کشف الحقائق في تحرير الدقائق؛ حاشيه الملخص
ابن‏‌کمونه: شرح منطق اشارات
 
التبصره في المنطق نوشته فخررازي

  

 

برخي نسخه‏‌هاي نادر فلسفه

ابراهيم بن سعد نخجواني: نقض قواعد الاشارات و کشف تمويه الشفا و النجاه
مسعودي غزنوي: الشکوک المسعوديه علي متن الاشارات
فتح بن موسي خضراوي: نظم الانماط المبدعات
علامه حلي: کشف الخفا من کتاب الشفا
شروح و حواشي متعدد الاشارات و التنبيهات از ابن‏‌کمونه، شمس‏‌الدين محمد بن اشرف سمرقندي، سيف‏‌الدين آمدي، قطب‏‌الدين شيرازي، عمر بن محمد نسفي و بدرالدين تستري
 
 الحکمه‌‌المشرقيه نوشته ابن‏‌سينا
  
 
  

برخي نسخه‏‌هاي نادر کلام

عبدالنبي بن سعد جزائري: المبسوط في الامامه
علي عسکر بن ابي القاسم حسني: مناهج الراشدين في شرح نهج‌المسترشدين علامه حلي
امام الحرمين محمد بن عبدالوهاب همداني: ازهاق الباطل في ابطال الشبه الفرقه الوهابيه
 
دين‌الله الغالب علي کل منکر مبتدع کاذب (در ردّ فراماسونري) نوشته عثمان بن سليمان جليلي
(ف.1245)
 
 
 

برخي نسخه‏‌هاي نادر عرفان

اثيرالدين ابهري: رسالهْْ في السلوک
يحيي بن حبش سهروردي: الواردات و التقديسات
شروح متعدد فصوص‌الحکم از عبدالله افندي بوسنوي، عفيف‏‌الدين تلمساني، محمد بن اسعد تستري، محمد بن صالح بن کاتب
شروح متعدد از مفتاح‌الغيب از قطبي ازنيقي، مصطفي قوچ‏زاده، عبدالله الهي و عثمان بن فتح‌الله آت بازاري
 
مصباح الانس نوشته فناري به خط مؤلف
 
 
 

اهداف و چشم‏‌انداز واحد

* ايجاد بانک جامع تخصصي نسخ خطي و سنگي علوم عقلي اسلامي و به روز رساني روند فهرست‏‌نويسي، به‏سازي و صحافي تصاوير آنها
* تدوين و نشر فهرست نسخه‏‌هاي خطي به شيوه‏اي نو و تطبيقي
* فراهم آوردن امکان مشاهده تصاوير نسخ خطي همزمان با جستجوي آنها در برنامه‏‌هاي نرم‏‌افزاري و کتابخانه ديجيتال مرکز براي پژوهشگران علوم عقلي

همکاران و محققان اين واحد

  • ابراهيم نوئي (مسئول واحد)
  • محمود سوري
  • محمد سوري
  • اباصلت جوادي
  • بهروز همايي

 

  • بازدید: 4008 مرتبه