واحد ثبت منابع فارسی و عربی

 

اهم فعالیت‌های این واحد ثبت مشخصات شناسنامه‌ای آثار فارسی و عربی، درجه‌بندی منابع، و استخراج موضوعات و مباحث آنهاست.

الف) ثبت مشخصات منابع :

در این واحد مشخصات شناسنامه‌ای آثار مانند: نوع اثر، پدیدآوران، عنوان، مشخصات چاپ و نشر، زبان و محل نگهداری و غیره در کاربرگ‌های ویژه‌ای ثبت و سپس درجه اهمیت منبع و موضوعات غالب و اصلی آن نیز ثبت می‌شود.

 هدف
اطلاع‌رسانی نسبت به منابع علوم عقلی اسلامی ـ در حد اطلاعات شناسنامه‌ای و موضوعات غالب آن ـ ‌به پژوهشگران علوم عقلی و مؤلفان مقالات فرهنگنامه و دائرهْْ‌المعارف.

قلمرو
1. بیشتر منابع علوم عقلی اسلامی، مانند: منابع فلسفه، منطق، كلام، عرفان، معرفت‌شناسی، فلسفه‌های مضاف؛
2. منابع مهم و تأثیرگذار غیر‌اسلامی مرتبط با علوم عقلی اسلامی در زمینه فلسفه، كلام و عرفان.

آمار
 تعداد كتب شناسایی و ثبت اطلاعات شده: 51517 
منبع فارسی و عربی به شرح زیر:

  • منطق و تاریخ منطق: ........................................ 2518 عنوان
  • فلسفه : .......................................................... 3691 عنوان
  • تاریخ فلسفه: .................................................... 5789 عنوان
  • کلام: .............................................................. 8770 عنوان
  • تاریخ کلام: ...................................................... 7632 عنوان
  • عرفان: .......................................................... 4487 عنوان
  • تاریخ عرفان: ................................................... 7805 عنوان
  • فلسفه‌های مضاف و معرفت‌شناسی: ............... 10825 عنوان

گفتنی است که حاصل فعالیت‌های انجام شده در 21 جلد چاپ شده است.

نمونه عرضه کتابشناسی

 

ب) تعیین درجه منابع

تعریف
تعیین مقدار اهمیت و اعتبار هر یك از منابع علوم عقلی اسلامی در چهار درجه بر اساس شیوه‌نامه مرکز.
 
هدف
‌أ) اطلاع رسانی به پژوهشگران علوم عقلی؛
‌ب) تعیین دامنه تتبّع در نرم‌افزارهای مربوط به كتاب‌شناسی‌های مختلف برای ایجاد سرعت و تسهیل در امر تحقیق؛
‌ج) استفاده از آن در تشخیص منابع مهمتر برای تحقیقات و برنامه‌های مختلف دائره‌المعارف از قبیلِ فهرست‌نویسی، چكیده‌نویسی، مدخل‌یابی، فرهنگ‌نامه‌ها، دائره‌المعارف و... .


ج) استخراج موضوعات (به صورت درختی)

تعریف
مراد از استخراج و ثبت موضوعات منابع، انتخاب عناوین مهم و كلّی رشته‌های مختلف علوم عقلی مطرح شده در هر یك از منابع، در حد معرفی اجمالی محتوایی یك منبع و ثبت آنها به صورت درختی با قابلیت استفاده رایانه‌ای و در قالب كتاب است. 
توضیح این نکته لازم است که در کتابشناسی تفصیلی فلسفه، کلام و عرفان، تنها منابع درجه 1 و 2 تدوین شده است.
 
هدف
‌أ) قابل استفاده شدن كتاب‌شناسی‌ها، از طریق مشخص ساختن و تفكیك دقیق موضوعات منابع؛
‌ب) امكان تعیین دامنه تحقیق از طریق انتخاب موضوعات مورد نظر؛
‌ج) دست‌یابی آسان و سریع به محل درج مطالب منابع.

ویژگی

یکی از ویژگی‌های مهم موضوعات استخراج شده، فهرست‌های آخر کتاب می‌باشد، مراد از ‌فهرست‌ها عبارت‌ است از امکانی در پایان کتاب که دسترسی سریع و آسان به مطالب کتاب را میسر می‌سازد. این فهرست‌ها شامل موارد زیر است:

فهرست پدیدآوران، ‌فهرست منابع فارسی،‌ فهرست منابع عربی،‌ فهرست موضوعات،‌ فهرست آثار، ‌فهرست اعلام، ‌فهرست گرایش‌ها.

دستآوردها:

تاکنون موضوعات 37200 کتاب و مقاله (به صورت درختی) به شرح زیر استخراج و دسته‌بندی شده‌اند:
  • منطق و تاریخ منطق:  ...........................  2004 عنوان در 3 جلد
  • فلسفه :   ..........................................  1130 عنوان در 2 جلد
  • تاریخ فلسفه:   ...................................  5050 عنوان در 5 جلد
  • کلام:  .............................................   915 عنوان در 2 جلد
  • تاریخ کلام: .......................................  5945 عنوان در 5 جلد
  • عرفان: ............................................  1210 عنوان در 2 جلد
  • تاریخ عرفان: ....................................  6629 عنوان در 6 جلد

از میان موضوعات فوق، کتابشناسی منطق و تاریخ منطق (با 15287 نمایه و 3510 کلیدواژه) و تاریخ فلسفه (با 22834 نمایه و 4864 کلیدواژه)، فلسفه (با 17774 نمایه و 2758 کلیدواژه) و تاریخ عرفان با (22298 نمایه و 7357 کلیدواژه) چاپ شده است و موارد دیگر در مراحل پایانی تدوین برای عرضه قرار دارد.

نمونه‌ای از شناسنامه منبع موضوع نویسی شده:

 

نمونه‌ای از ثبت منابع به صورت درختی


 همکاران و محققان فعلی این بخش:
رضا امیری (مسئول واحد)
اصغر نوروزی
ابراهیم فتحی
سید محمدرضا مدرسی
جلیل آقاخانی
نجیب‌الله شفق
ناصر محمدی
محمد اکبری
 حمزه علی مختاری

تاریخ به‌روزرسانی: 97/07/22