مقدمه

مرکز پژوهشي دائره‌المعارف علوم عقلي اسلامي در راستاي فراهم نمودن زمينه تدوين فرهنگ‌نامه‌ها و دائره‌المعارف علوم عقلي اسلامي و واضح شدن ساختار علوم عقلي و جايگاه اصطلاحات در هر علم با استفاده از نظرات کارشناسان و متخصصان علوم عقلي، اقدام به تهيه طرحي بديع در تدوين و عرضه اصطلاح‌نامه در رشته‌هاي علوم عقلي نموده است.

1) تعريف: مراد از تهيه اصطلاح‌نامه، ساماندهي به همه اصطلاحات يک علم از طريق مشخص کردن رده‌هاي کلي هر علم (اصطلاحات رأس)، شناسايي روابط نموداري همه اصطلاحات (اعم و أخص، مرجح و نامرجح و اصطلاحات وابسته) و مشترکات لفظي و يادداشت دامنه است.

2) هدف: تهيه اصطلاح‌نامه‌هاي علوم عقلي اسلامي در مرکز، اهداف متعددي دارد که از جمله آنها، همآرايي نمايه‌ها، گزينش منطقي و دقيق مدخل‌ها، تعيين جايگاه هر مدخل در فرهنگ‌نامه‌ها و دائرهْْ‌المعارف و تعيين نسبت حجم مقالات است.

3) مراحل تهيه

مراحل کار در تهيه اصطلاح‌نامه‌ها عبارت است از:

1. انتخاب و تصويب منابع معتبر در هر رشته؛
2. استخراج اصطلاحات از منابع مصوب؛
3. تنظيم اصطلاح‌نامه و ترسيم نمودار؛
4. بررسي و تصويب اصطلاحات و اصطلاح‌نامه در شوراهاي علمي (متشكل از صاحب‌نظران و متخصصان در هر رشته)؛
5. مستندسازي اصطلاح‌نامه‌هاي مصوّب، از حيث منابع و تعاريف.

4) ويژگي‌هاي اختصاصي کار مرکز

أ) در مرحله تحقيق

از جمله امتيازات اصطلاح‌نامه‌هاي اين مركز، در مرحله تحقيق عبارتند از: جامعيت منابع، دقت در استخراج، مستند بودن هر اصطلاح و جايگاه آن در اصطلاح‌نامه به منابع و تعاريف، بررسي همه اصطلاحات در شوراهاي علمي متشكل از متخصصين برجسته و مشخص ساختن مشترکات لفظي با توضيح‌گرهاي مناسب.

ب) درمرحله عرضه

عرضه اصطلاح‌نامه‌هاي مرکز به سه صورت الفبايي، نمودار درختي و عبارتي (در ضمن عباراتي مأنوس)، در قالب کتاب و نرم‌افزار از امتيازات مرکز در شيوه عرضه اصطلاح‌نامه است.

5) امکانات و ويژگي‌هاي مشترک اصطلاح‌نامه‌هاي مرکز:

• امکان انواع جستجو در اصطلاحات، تعاريف، فهرست مطالب منابع
• قابليت ارتباط هر اصطلاح با تعاريف
• ارجاعات و متن منابع
• امکان دسته‌بندي اطلاعات در چند مرحله
• امکانات جانبي (يادداشت برداري، کپي، چاپ و...)

6) ويژگي‌هاي نرم‌افزار اصطلاح‌نامه معرفت‌شناسي

• اين نرم‌افزار حاوي اطلاعات زير مي‌باشد:

• درختواره حدود 1800 اصطلاح معرفت‌شناسي؛
• تصوير نمودار درختي اصطلاح‌نامه معرفت‌شناسي؛
• تعاريف و مستندات اصطلاحات با استفاده از 39 منبع معتبر؛
• تصوير متن منابع اصطلاح‌نامه و تعاريف.

7) اعضاي شوراي علمي اصطلاح‌نامه معرفت‌شناسي

حجج اسلام آقايان:

• محمد حسين‌زاده (مشاور عالي)
• عسکري سليماني اميري
• محمدباقر ملکيان
• عباس عارفي
• احمد ابوترابي
• مهدي بابايي